ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟΔΟΣΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟ
Συνέντευξη με τον Θεοδόση Παπαδημητρόπουλο
Από τον Βασίλη Χάγιο
Συναντήσαμε τον ηθοποιό Θεοδόση Παπαδημητρόπουλο και μας μίλησε για τη συμμετοχή του στην παράσταση «Το Άρωμα Του Έρωτα» που παίζεται κάθε Παρασκευή στις 21.30 στο θέατρο «Αγγέλων Βήμα» (www.aromatouerota.gr), για την συγγραφή του έργου που υπογράφει ο ίδιος, για την συνεργασία του με τον σκηνοθέτη της παράστασης Αλέξανδρο Πολιτάκη, αλλά και για τα προσεχή σχέδια του.
Σας βρίσκουμε στη θεατρική παράσταση «Το Άρωμα του Έρωτα» που παίζεται στο θέατρο «Αγγέλων Βήμα» σε σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Πολιτάκη. Μιλήστε μας για το έργο και για τον ρόλο ή τους ρόλους που υποδύεστε.
Στο έργο υποδύομαι τον Σωβέ Μανουέλ, έναν που ---παρά την εκπληκτική του όσφρηση--- είναι στιγματισμένος: ο ίδιος δεν έχει μυρωδιά· έτσι, όλοι τον αποστρέφονται και τον μεταχειρίζονται σαν κτήνος. Το έργο είν’ η τραγική ιστορία αυτής της ύπαρξης. Πλάι, όμως, στο Σωβέ, καθώς είμαστε τέσσερεις ηθοποιοί πάνω στη σκηνή, η Νάγια Καρακώστα, η Ρένα Κουμπαρούλη κι ο Νικόλας Φραγκιουδάκης, και το δράμα έχει κάπου εικοσιπέντε πρόσωπα, παίζω τον κήρυκα της πόλης Γκρας, ένα γέρο, ένα μεγαλοαστό που πάει να ψωνίσει στην αγορά των Παρισίων, το γραμματέα του δημάρχου της Γκρας κ’ ένα ορφανό στο οικοτροφείο που μεγαλώνει ο Σωβέ. Ταυτόχρονα συμμετέχω, όπως όλοι μας, στο Χορό πούναι το βασικό όργανο αφήγησης και σχολιασμού των δρώμενων. Όπως καταλαβαίνετε, η σκηνοθεσία απαιτεί συνεχείς και σχεδόν αστραπιαίες εναλλαγές από ρόλο σε ρόλο - πράμμα που σαν ηθοποιό αφενός με «παιδεύει» κάθε βραδιά κι αφετέρου μ’ ελκύει.
Εκτός από τη συμμετοχή σας στη παράσταση έχετε γράψει και το κείμενο, το οποίο εμπνέεται απ’ το «Άρωμα» του Πάτρικ Ζισκιντ. Στην ουσία έχετε γράψει ένα καινούργιο και πρωτότυπο κείμενο. Μιλήστε μας γι αυτό. Τί σας παρακίνησε να ασχοληθείτε με την συγγραφή;
Κάπου στα τέλη Μάρτη, ο Αλέξανδρος μου τηλεφωνεί και μ’ ενημερώνει ότι θέλει ν’ ασχοληθεί με το «Άρωμα». Συναντιόμαστε. Η μετάφραση, που κυκλοφορεί, δεν τον βοηθούσε στον ειδικό χειρισμό πούχε στο μυαλό του. Η δικιά μου απάντηση: «Αλέξανδρε, δεν έχω ξαναμεταφέρει μυθιστόρημα στη σκηνή. Οπότε, άσε με ελεύθερο να κινηθώ βάσει ενστίκτου...» Κάπως έτσι προέκυψε ένα καινούργιο θεατρικό έργο όπου ο κεντρικός χαρακτήρας είν’ ένας αναποδογυρισμένος Ιησούς και θεμέλιος λίθος του όλου είν’ τα χορικά. Τα δυο αυτά στοιχεία κ’ οι συνεχείς αναφορές στη Βίβλο, ανύπαρκτα όλα τους στο πρωτότυπο, καθιστούν το δράμα μια ανεστραμμένη θρησκευτική τραγωδία. Κ’ η συσχέτιση με το τελετουργικό ήταν σχεδόν προγραμματική, καθώς, μεχρί στιγμής, είν’ ο μόνος τρόπος που έχω για να προσεγγίσω το «μυστήριο» του τραγικού Χορού.
Τί σας γοήτευσε στο βιβλίο «Άρωμα» του Πάτρικ Ζισκιντ;
Η πρώτη μορφή του κειμένου τοποθετούσε την ιστορία κάπου στο μακρινό μέλλον κ’ έδινε μεγάλο βάρος στις κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις του «Αρώματος». Ο Αλέξανδρος ήθελε, όμως, να μείνουνε στην εποχή του 18ου αιώνα. Αλλά το πρώτο που παρατήρησα διαβάζοντας το γερμανικό πρωτότυπο, ήταν ο συνεχής σχολιασμός της προεπαναστατικής Γαλλίας. Λες κ’ η συσσώρευση της δυσωδίας νάταν ο κύριος λόγος π’ ακολούθησε το 1789 η Καστίλλη κι όλα τ’ άλλα γεγονότα. Μες στο χορό των οσμών άκουγα διαβάζοντας το βιβλίο μια κωμικοτραγική εκτέλεση της «Μασσαλιώτιδας» - αναλογιζόμενος μάλιστα κανείς τί επακολούθησε...
Ποιοί είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;
Δε μ’ ικανοποιούν τέτοιοι χαρακτηρισμοί, μήτε κατατάξεις, όπως «μεγάλος», «μικρός», «ελάσσων» κ.λ.π. Κάθε δημιουργός έχει τις ολόδικές του ποιότητες. Ειν’ ευθύνη του αναγνώστη ή θεατή είτ’ ακροατή να τις ανακαλύψει και να τις συλλάβει στο βάθος που δύναται να φτάσει. Παραταύτα, υπάρχουν δημιουργοί (ποιητές, συγγραφείς, δραματουργοί) καταβολικοί και καθοριστικοί όχι μόνο για τη δικιά μου στάση, αλλά για το σύνολο του Δυτικού Πολιτισμού: οιαρχαίοι λυρικοί, οι τρεις τραγικοί, ο Αριστοφάνης, οι Προσωκρατικοί, ο Μακιαβέλλι, ο Μόρους, ο Σαίξπηρ, ο Γκαίτε, ο Σίλλερ και, πιο κοντά στη δική μας εποχή, ο Νίτσε, ο Ίψεν, ο Μπρέχτ, ο Μπέκετ... Απ’ τους δικούς μας με καθορίζουν ο ανώνυμος του δημοτικού τραγουδιού, ο Σολωμός, ο Κάλβος, ο Βιζυηνός, ο Παλαμάς, ο Καβάφης, ο Ρένος Αποστολίδης. Κι ο κατάλογος θα εμπλουτίζονταν και μ’ άλλους - μα στα ονόματα αυτά μ’ οδηγεί αυτόματα η ιδιοσυγκρασία μου. Μήν το λάβατε ως κάτι παραπάνω. Το βουνό στέκει κεί - είτε σ’ αρέσει να το κοιτάζεις, είτε δέ σ’ αρέσει. Νά τί συμβαίνει με τους σημαντικούς.
Πώς είναι η συνεργασία σας με τον σκηνοθέτη της παράστασης Αλέξανδρο Πολιτάκη;
Θα σας πω πώς γράφτηκε το έργο: Κάθε μέρα δούλευα, έστελνα το απόγευμα την εργασία, επεσήμανε πράμματα ο Αλέξανδρος, γύριζε πίσω το δοκίμιο, το διόρθωνα, το βελτίωνα, συζητούσαμε, προχωρούσαμε. Δε χρειάζεται να προσθέσω κάτι άλλο για το πνεύμα συνεργασίας. Ελπίζω νάμουν αρκούντως υποστηρικτικός. Βεβαίως, σε πολλά σημεία της σκηνοθεσίας του μ’ εξέπληξε θετικά· διαφορετικά θ’ αποτολμούσα εγώ - λιγότερο ευφάνταστα. Έπειτα, στις πρόβες, το κείμενο ήταν σε διαρκή δοκιμασία εντός μου. Δεν τόχω πει στους συμπαίκτες μου, αλλά σε κάθ’ ανάσα τους μέτραγα τα λόγια πούβαλα στο χαρτί. Και κάποιες βελτιώσεις στη στίξη, στα μετρικά και προσωδιακά σχήματα, η ίδια η βαθύτερη, συνειδητή εννόηση επιτεύχθηκαν πάνω στο σανίδι.
Συνεργάζεστε και με το περιοδικό «Διορθώσεις». Μιλήστε μας λίγο για το περιοδικό. Τι ακριβώς κάνετε εκεί;
Οι «Διορθώσεις» κατ’ αρχήν είναι μία προσωπική προσπάθεια του Κώστα Μάστρακα, αντίδρομη με τα κρατούντα στο χώρο τον πνευματικό· το περιοδικό προσπαθεί να συλλέξει ό,τι άξιο στέκει ως λόγος: απόνα ποίημα ως ένα επιστημονικό δοκίμιο. Θέλει να καταδείξει το αρραγές της ουσίαςπου κινεί, ασύνειδα τις περσότερες φορές, κάθε μας πράξη. Εγώ συνεισφέρω ως κειμενογράφος και μεταφραστής. Μάλιστα, εδώ και κάμποσο καιρό έχουν ξεκινήσει οι Εκδόσεις των Διορθώσεων, όπου επιμελούμαι το περιεχόμενο, τη στοιχειοθεσία και τη σελιδοποίηση πάντοτε υπό την καθοδήγηση του εμπειρότερου Κώστα. Και πλάι στην έντυπη μορφή του περιοδικού υπάρχει η ηλεκτρονική της οποίας είμ’ υπεύθυνος· η ιστοσελίδα www.diorthoseis.gr προσπαθεί νάναι μια «καθημερινή ανάσα» σχολιάζοντας επί της ουσίας τα τεκταινόμενα - μακριά από κομματικές αγκυλώσεις και «καλουπωμένες» προσεγγίσεις.
Τι σπουδές έχετε κάνει στο χώρο; Έχετε σπουδάσει κάτι άλλο εκτός από θέατρο;
Έχω τελειώσει την τετραετούς φοιτήσεως δραματική σχολή ΕΜΠΡΟΣ-ΘΕΑΤΡΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΝ. Προηγουμένως είχα αποφοιτήσει απ’ τη Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ με κατεύθυνση Μαθηματικής Φυσικής· ίσως το τελευταίο είν’ το μεγαλύτερό μου εφόδιο στην υποκριτική. Ευτύχησα να μαθητεύσω δίπλα στο Γιάννη Ζημιανίτη, έναν απ’ τους λίγους πια γνώστες της τέχνης του προφορικού λόγου. Αποκεί κατάλαβα την ενεργό παρουσία του Λόγου στο Θέατρο και το μακρύ ταξίδι πούχει ένας ηθοποιός μπροστά του, ώστε να λειάνει αδιάλλειπτα και ν’ «αυγατίσει» τα εκφραστικά του μέσα. «Ὁ μὲν βίος βραχύς, ἡ δὲ τέχνη μακρή»καταπώς έγραφε ο Ιπποκράτης...
Επίσης έχετε παίξει σε παραστάσεις στη Γερμανική γλώσσα. Πώς είναι να παίζετε σε μια ξένη γλώσσα και ιδίως στη Γερμανική;
Συμμετέχω στις παραστάσεις της MAERZBUEHNE, του πρώτου γερμανόφωνου θεάτρου στην Ελλάδα. Ο πυρήνας της είναι ο Μάρτιν Σάρνχορστ (Αυστριακός σκηνοθέτης), η Μαρλένε Καμίνσκυ (Γερμανίδα ηθοποιός) κι ο Άντριαν Φρήλινγκ (Γερμανός ηθοποίος). Κ’ οι τρείς τους επέλεξαν την Ελλάδα ως σπίτι τους και την υπεραγαπούν. Για μένα, το εγχείρημα, πέρ’ απ’ την εξυπηρέτηση των γερμανόφωνων (Αυστριακών-Γερμανών-Ελβετών κ’ Ελλήνων), είναι μια πρώτης τάξεως προσέγγιση των δύο καλλιεργειών του Πνεύματος, της Ελληνικής και της Γερμανικής, άσχετη μ’ όσα τραγελαφικά γίνονται εκατέρωθεν σ’ επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όταν χάνεις το γλωσσικό σου ένστικτο σε μια Τέχνη, όπως το Θέατρο, τόσο στενά δεμένη με το φαινόμενο του Λόγου, αισθάνεσαι πως κολυμπάς σ’ ωκεανό δίχως σωσίβιο. Εκεί ξεκινάνε τα «ωραία»... Αρχίζεις και νοείς τ ε χ ν ι κ ό τ α τ α τα υπόλοιπα εκφραστικά σου μέσα, το επίπεδο της συγκέντρωσής σου, τη ρυθμοποιητική σου ικανότητα μέσω της καθαρής δράσης.
Παίζετε σε κάποια άλλη παράσταση εκτός από το «Άρωμα του Έρωτα»;
Μόλις δόθηκε η δεύτερη παράσταση του «Γυναίκα Διάβολος» του Καρλ Σένχερρ απ’ τη MAERZBUEHNE. Τώρα είμαι βοηθός σκηνοθέτη του Μάρτιν Σάρνχορστ σε μια θεατρικοποιημένη ανάγνωση ηχοποιητικών συνθέσεων του Αυστριακού Ερνστ Γιαντλ, τη συλλογή «Ήχος και Λουίζε» (LautundLuise).Την Κυριακή, στις 8 Νοέμβρη, έχουμε πρεμιέραΕίναι σχολείο να βλέπεις πώς χειρίζονται δυο έμπειροι ηθοποιοί (η Μαρλένε κι ο Άντριαν) το λυρικό λόγο και πώς τον δραματοποιούν με την κυριολεξία της λέξης.
Τα προσεχή σας σχέδια;
Κάποια στιγμή θέλω να βρω χρόνο και να δουλέψω ένα καινούργιο έργο εμπνευσμένο απ’ τη Μαργαρίτα του «Φάουστ». Με τρώει, μα τρέχουν άλλα... Έχω ξεκινήσει τη μελέτη των αισχυλείων δραμάτων και θέλω σιγά-σιγά να τα προσεγγίσω, και, αν τα καταφέρω, να τα μεταφράσω για τις Εκδόσεις των Διορθώσεων. Παράλληλα συνεχίζω τη μεταφραστική προσπάθεια στον Ίψεν· έχουν εκδοθεί ήδη τα τέσσερα τελευταία έργα του Νορβηγού με σχόλια και εισαγωγές κ’ έπονται σύντομα τό: «Ένας εχθρός του λαού» και ο «Πέερ Γκυντ» απ’ τις Eκδόσεις Gutenberg. Ευελπιστώ να ξεκινήσει σύντομα και μια θεατρική ιδέα πούχω πάνω στο δημοτικό τραγούδι, μ’ άξιους, νέους συνεργάτες.
